Tomaat

Iedereen kent de tomaat. Maar dé tomaat bestaat eigenlijk niet meer. Tegenwoordig kunt u kiezen uit diverse soorten en variëteiten. Daarmee is de wereld van de tomaat een stuk gevarieerder en smakelijker geworden!

De tomatenplant is een van oorsprong tropische plant die afkomstig is uit Zuid-Amerika. Tomaten kwamen voor het eerst in de 16e eeuw naar Europa, meegenomen door ontdekkingsreizigers. In de Zuid-Europese keukens werd de tomaat al snel veel gebruikt, pas in de 19e eeuw werd de tomaat ook in het Noorden bekender. In het begin van de 20e eeuw kwam de teelt van tomaten op gang in Nederland. Je kunt je het bijna niet voorstellen: de tomaat die nu niet meer weg te denken is op brood, in salades, als snack en in warme gerechten, kennen we in Nederland pas een eeuw.

Teelt
De Nederlandse tomatenteelt heeft als hoofdseizoen de periode maart-november. Daarnaast is er op beperkte schaal een 'herfstteelt' van trostomaten. De Nederlandse tomatenteelt wordt gekenmerkt door een hoge mate van professionalisering en een hoge organisatiegraad. Telers streven er immers naar zich te houden aan strikte regels om het hele seizoen hoogwaardige producten van uniforme kwaliteit te kunnen leveren. De tomatenteelt in Nederland is voornamelijk geconcentreerd in het Westen en Zuiden van ons land.

Teeltschema
Onder beschutting: zaaien in maart/april, verspenen in eind maart t/m begin mei, planten in mei/juni, oogsten in juli t/m begin oktober. Openluchtteelt: zaaien in eind maart/april, verspenen in april/begin mei, planten in eind mei/begin juni, oogsten in augustus/september

Consumptie
De tomaat wordt als groente gegeten, dit kan zowel rauw als gekookt. Er kunnen salades, tussendoortjes, snacks of borrelhapjes mee worden gemaakt. Tomaten zijn ook geschikt voor soepen, sauzen en warme bereidingen.

Losse tomaten
Losse tomaten zijn voor allerlei smakelijke toepassingen geschikt. In frisse salades, gewoon naturel als broodbeleg of als fraaie decoratie bij het opmaken van schotels. De kleinere formaten, cocktailtomaten genoemd, zijn door hun kleine formaat zeer geschikt als snack, denk bijvoorbeeld aan gevulde tomaat.

Vleestomaten
Door hun stevige structuur kunnen vleestomaten uitstekend worden gebruikt bij warme toepassingen. Bijvoorbeeld om te bakken in de koekenpan of de wok, maar ook om te braden, grillen, roerbakken of voor in de soep. De vleestomaat behoudt zijn vorm en wordt geen `puree'. Door hun grote formaat en stevig vruchtvlees zijn vleestomaten ook heel geschikt om te vullen en om te snijden voor op broodjes of hamburgers.

Cherrytomaten
Cherrytomaten zijn rauw het lekkerst. Ook vanwege hun afmetingen (circa 18 tot 35 millimeter) doen cherrytomaten het goed als aantrekkelijke snack, kleurrijke garnituur of gevuld borrelhapje. Ze zijn namelijk lekker en licht voor tussendoor of bij een drankje.

Trostomaten
Omdat de trostomaten zo boordevol smaak zitten, zijn ze uitstekend geschikt voor onder meer salades waarvan de tomaat het hoofdingrediënt is als basis voor bijvoorbeeld een 'broodje gezond'.

Romatomaten/Romaatjes
Romaatjes zijn de minivariant van de romatomaten. Romatomaten zijn langwerpig, peervormige tomaten met vrij droog vruchtvlees. Zoet en kruidig van smaak. De tomaten zijn ook wel bekend als pomodori of pruimtomaten.

In Amerika worden de groene vruchten verwerkt in een chutney. Daar in groene tomaten de gifstof tomatine nog aanwezig is mag hier niet te veel van worden gegeten.

Het werpen van (rotte) tomaten is daarnaast een traditioneel wapen van protest tegen slechte prestaties van bijvoorbeeld podiumkunstenaars.

Bewaren/bewerken
Zorg er bij de aankoop voor dat de tomaten stevig zijn en geen zachte plekken vertonen. De glanzend rode kleur en het frisgroene steeltje zijn bijkomende indicaties voor de versheid van de tomaat.

Bewaar de tomaten in het groentevak van de koelkast. Daar zijn ze een tiental dagen houdbaar.

Spoel de tomaten voor gebruik onder stromend water. Laat ze niet minutenlang weken in water want dan kunnen ze hun smaak verliezen. Tomaten kunnen in plakjes of stukjes versneden worden. Vergeet echter niet het steeltje en het geelgroene hartje te verwijderen. Als u de schil wil verwijderen, snij de tomaat dan onderaan kruiselings in en dompel ze een 15-tal seconden onder in kokend water. Laat ze even schrikken onder een koude waterstraal en stroop de schil af. Tomaten bestaan tot 94 % uit water. Dat leidt al eens tot overtollig vocht bij gevulde tomaten. Strooi daarom wat zout in de leeggehaalde tomaten en plaats ze een aantal minuten omgekeerd op een stuk keukenpapier. Voor koude vullingen laat men de tomaten best een halfuurtje rusten. Als de tomaten van een warme vulling voorzien worden, plaats ze dan nog 5 minuten in een oven die voorverwarmd werd op 240°C. Daarna kunnen ze gevuld worden en opnieuw in de oven geplaatst worden. U zult merken dat de tomaat weinig overtollig vocht zal verliezen.

Reken op 125-250 gram (1-2) tomaten per persoon als u ze als salade serveert. Voor gestoofde of gebakken tomaten gaat u uit van 250 gram (2-3) per persoon.

Voedingsstoffen
Voedingswaarden per 100 gram rauwe tomaat:
Energie: 48 KJ, 11 kcal
Eiwit: 0.9 g
IJzer: 0.3 mg
Koolhydraten: 1.9 g
Natrium: 10 mg
Calcium: 10 mg
Vet: 0.0 g
Vezels: 1.4 g
Vitamine C: 15 mg

Voedingswaarden per 100 gram gekookte tomaat zonder zout:
Energie: 85 KJ, 20 kcal
Eiwit: 1.0 g
IJzer: 0.2 mg
Koolhydraten: 4.0 g
Natrium: 10 mg
Calcium: 10 mg
Vet: 0.0 g
Vezels: 1.4 g
Vitamine C: 12 mg

Recepten
Tomaten bruschetta