Cranberry

De cranberry, grote veenbes of gewoon veenbes is een plant uit de heifamilie (Ericaceae). Het is een kruipende of overhangende plant met dunne stengels. De veenbes heeft een voorkeur voor zure grond, zoals heide, veen en bossen. In Nederland is de plant vrij zeldzaam.

De cranberry komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en is in Nederland een exoot. In 1840 is een vat bessen op Terschelling aangespoeld, waarna ze hier inburgerde. De plant is hier in 1868 ontdekt door de botanicus Franciscus Holkema. Op Terschelling komen uitgebreide velden van de cranberry voor en de pluk van de bessen is er aan een veenbes-bedrijf verpacht. Ook op Vlieland komen grotere velden voor. Op de overige waddeneilanden is de cranberry een zeldzaamheid. De cranberry wordt ook in klein aantal gevonden in het Fochteloërveen en het Eesveen op de grens van Friesland en Drenthe. De officiële Nederlandse naam van de plant is cranberry of Amerikaanse veenbes. Ook wordt de plant wel Lepeltjesheide genoemd. Op Terschelling staat de plant bekend als Pieter-Sipkesheide, naar de vinder van het vat in 1840.

Teelt
Het gebruik van de cranberry als medicinale plant was al vroeg bekend bij de Noord-Amerikaanse indianen.

Omdat de cranberry gebruikt werd als middel tegen scheurbuik op lange zeereizen was er ook in Europa belangstelling voor commerciële teelt van de cranberry. De eerste pogingen werden ondernomen in de negentiende eeuw in Engeland en Duitsland. Na de ontdekking van de cranberry op Terschelling werd ook in Nederland de belangstelling voor commerciële teelt ontdekt.

Consumptie
Veenbessen zijn enorm populair tijdens de kerstperiode en worden vaak gekookt gegeten in combinatie met kalkoen, wild en andere warme vruchten. Door hun bitter-zure smaak worden ze bijna altijd gekookt met wat suiker. Veenbessen worden vaak verwerkt tot compote of gebruikt in gebak en taarten. Zorg ervoor dat u het deksel op de kookpot zet tijdens het koken van de bessen, want ze spatten open.
 
Bewaren/bewerken
Let bij de aankoop van de cranberry erop dat de bessen mooi glanzend en stevig zijn.

U kunt ze enkele weken in de oorspronkelijke verpakking in de koelkast bewaren, de optimale bewaartemperatuur is 3 tot 6 °C. Veenbessen zijn daarnaast geschikt om in te vriezen.
 
Voedingsstoffen
Voedingswaarden per 100 gram:
Energie: 58 kJ, 14 kcal
Eiwit: -
IJzer 1,0 mg
Koolhydraten: 3,4 g
Natrium: 1 mg
Calcium: 15 mg
Vet: -
Vezels: 4,2 g
Vitamine C: 15 mg